Raport NBP powstawał w warunkach pandemii i część badania była poświęcona wpływowi, jaki wywarła ona na zwyczaje płatnicze. Obserwacje w tej kwestii są bardzo interesujące, ale jednocześnie nie tak oczywiste, jak mogłoby się wydawać, i nie tak jednoznaczne. Z jednej strony ok. 35 proc. respondentów deklarowało, że pandemia i jej konsekwencje miały wpływ na ich zachowania dotyczące dokonywania płatności, a zmiany te polegały na częstszym korzystaniu z instrumentów bezgotówkowych. Więcej zakupów dokonywaliśmy za pomocą internetu, a więc z natury rzeczy były one rozliczane bezgotówkowo. Ok. 27 proc. badanych deklarowało właśnie zwiększenie korzystania z e-handlu. Ale z drugiej strony, z innych danych wynika, że pandemia spowodowała większe zainteresowanie posiadaniem gotówki. Nastrój niepewności, dotyczący konsekwencji pandemii oraz środków podejmowanych w związku z nią, w szczególności wprowadzania różnego rodzaju ograniczeń, skłonił część osób do zgromadzenia większych zasobów gotówki, trzymanej w postaci banknotów. To zjawisko wskazuje na to, że gotówkę wciąż traktujemy jako najbardziej bezpieczny i godny zaufania instrument płatniczy, szczególnie w obliczu budzących niepokój zagrożeń. Zagrożenia mogą wiązać się nie tylko z epidemią i zjawiskami naturalnymi, ale także dotyczyć funkcjonowania elektronicznych form komunikowania się oraz dokonywania płatności. Najprostszy przykład to niemożność dokonania płatności kartą w przypadku awarii terminala płatniczego czy choćby trudności z nawiązaniem połączenia z centrum rozliczeniowym lub bankiem. Awaria sieci internetowej czy systemów zasilania na większą skalę nie jest zagrożeniem abstrakcyjnym. W takich sytuacjach posiadanie gotówki w formie fizycznej może się okazać jedyną możliwością realizacji zakupów.

To właśnie m.in. względy tego typu skłoniły NBP do podjęcia inicjatywy mającej na celu zapewnienie powszechnego prawa do akceptowania płatności gotówkowych. W ten sposób, we współpracy z organem doradczym banku centralnego, czyli Radą do spraw obrotu gotówkowego, powstał projekt Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego (NSBOG) – dokumentu zawierającego zestaw działań samoregulacyjnych oraz administracyjnych, mających sprzyjać poprawie dostępności i akceptacji gotówki w transakcjach płatniczych. Warto zwrócić uwagę, że polityka banków w ostatnich latach doprowadziła do zmniejszenia liczby oddziałów oraz dostępności bankomatów. Zaproponowane w ramach NSBOG działania mają na celu m.in. zapewnienie dostępu 90 proc. Polaków do oddziału banku w odległości nie większej niż 10 km od miejsca zamieszkania, obniżenia opłat bankomatowych, rozważenie możliwości uruchomienia mobilnych bankomatów, umożliwienie wypłat typu cash back bez konieczności dokonywania zakupu w placówkach sklepowych oraz wielu innych działań ułatwiających obrót gotówkowy. Ponadto, z inicjatywy Prezesa NBP, prof. Adama Glapińskiego, Prezydent RP złożył w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o usługach płatniczych. Znowelizowana ustawa już weszła w życie i obecnie przedsiębiorca akceptujący płatności bezgotówkowe ma obowiązek przyjęcia płatności gotówką.