Kiedy założyć pierwsze konto bankowe?
Prawie połowa Polaków ma konto bankowe jeszcze przed uzyskaniem pełnoletności. Można je założyć dziecku zaraz po urodzeniu, ale warto wiedzieć, że możliwości konta rosną wraz z młodym właścicielem.
Dziecko może mieć własne konto niezależnie od wieku, ale w przypadku osób poniżej 13 roku życia takie osoby nie są formalnymi posiadaczami rachunku osobistego, dlatego jest to specjalne konto, które stanowi część rachunku rodzica. Jednak zanim dziecko zrozumie funkcję i wartość pieniędzy, a także nauczy się podstaw liczenia, będzie ono służyło głównie jako bezpieczny sposób na przechowywanie i gromadzenie jego oszczędności.
Do czasu ukończenia 13. roku życia właściciel konta dla dziecka (rachunek osobisty), założonego wraz z rodzicami lub opiekunami prawnymi może już pod ich nadzorem:
oszczędzać z wykorzystaniem wirtualnej skarbonki
posługiwać się kalkulatorami oszczędności
korzystać z karty przedpłaconej
dokonywać zatwierdzanych przez dorosłych przelewów na niewielkie kwoty
W przypadku możliwości korzystania z usług bankowych graniczną datą dla młodego człowieka
jest dzień jego 13. urodzin. Od tego czasu może już:
posługiwać się wielowalutową kartą przypisaną do konta młodzieżowego, a nie, jak wcześniej, przedpłaconą
płacić zbliżeniowo telefonem lub zegarkiem z zainstalowaną aplikacją płatniczą
*Taka praca ma znaczne ograniczenia
(m.in. zgoda rodziców, ograniczony czas, rodzaj pracy)
płacić za zakupy w Internecie
i oczywiście bezpiecznie trzymać oszczędności
Dysponując własnym kontem młody człowiek uczy się:
- liczyć
- oszczędzać (niektóre konta młodzieżowe są atrakcyjnie oprocentowane)
- posługiwać narzędziami oferowanymi przez współczesną bankowość
- odpowiedzialnie zarządzać swoimi pieniędzmi
- utrzymywać relacje z przedstawicielami usługodawcy, czyli np. banku lub Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (SKOK)
Pierwsze kroki w świecie finansów
Produkty finansowe przeznaczone dla młodych osób mają w Polsce długą tradycję. Z jednej strony można powiedzieć, że instytucje finansowe zapewniają sobie w ten sposób przyszłych „pełnoprawnych” klientów. Z drugiej jednak tego typu przedsięwzięcia odgrywają bardzo ważną rolę w edukacji finansowej i promowaniu zasad gospodarowania pieniędzmi.
Od SKO do kont internetowych
Promowanie wiedzy finansowej w aspekcie praktycznym ma w Polsce długą tradycję. Pierwsze Szkolne Kasy Oszczędnościowe (SKO) tworzone były już w 1906 r., a regulacje prawne w tej kwestii powstały w 1925 r. Przed wybuchem II wojny światowej SKO działały w prawie 14 tysiącach polskich szkół, licząc prawie milion uczniów. Po wojennej przerwie reaktywowane SKO jeszcze zyskały na popularności. Pod koniec ubiegłego wieku jeden z największych polskich banków przyjął prowadzenie SKO do swojej misji, a kilka lat temu zaimplementował tę koncepcję do wersji internetowej.
Bankowość internetowa jest dostępna dla dzieci już w wieku pięciu lat, choć dysponowanie gromadzonymi na kontach oszczędnościami jest ograniczone. Dzieci mają natomiast możliwość śledzenia tego, co się dzieje na ich rachunkach, na przykład jak narastają odsetki od oszczędności. Mogą też korzystać z wirtualnych skarbonek oraz materiałów edukacyjnych. Po ukończeniu 13. roku życia SKO jest automatycznie przekształcane w konto przypominające zwykły rachunek bankowy, choć wciąż z ograniczonym dla dziecka samodzielnym dostępem. Szkolne Kasy Oszczędności oraz rachunki dla młodych prowadzi też kilka banków spółdzielczych, także przy wykorzystaniu narzędzi internetowych i aplikacji mobilnych, obsługiwanych przez tablety i telefony komórkowe, kontrolowanych przez rodziców.
Konta dla młodych
Coraz większa liczba instytucji finansowych, głównie banków, oferuje specjalne konta dla osób młodych, w przedziale wiekowym od 13 do nawet 26 lat. Ich cechą charakterystyczną jest brak opłat lub obniżone stawki za większość dokonywanych za ich pomocą operacji oraz możliwość obsługi i dokonywania transakcji w wersji elektronicznej i mobilnej. Z reguły bezpłatne jest założenie i prowadzenie konta oraz wypłaty pieniędzy z bankomatów. W przypadku większości tego typu usług nie są pobierane opłaty za korzystanie z karty płatniczej lub zwolnienie z nich przy spełnieniu dość ulgowych warunków, na przykład dokonania minimalnej liczby transakcji.
Często stosowane są różnego rodzaju bonusy i premie, a także funkcje, na przykład autooszczędzanie, czy zwrot części pieniędzy za zakupy. Kluczowe znaczenie z punktu widzenia użytkownika ma jednak minimalizacja opłat i kosztów korzystania z rachunku.
Pełnoletni mogą więcej
Osiągnięcie pełnoletności powoduje, że znika większość ograniczeń w dysponowaniu rachunkiem i znajdującymi się na nim pieniędzy. Nadzór rodzicielski poczynań dziecka z rachunkiem zostaje zniesiony, a jednocześnie zachowana zostaje większość preferencyjnych warunków korzystania z niego. Nowych możliwości nie przybywa jednak zbyt wiele. Dopóki na rachunek nie zaczną wpływać regularne wpłaty, głównie z tytułu wynagrodzenia za pracę, trudno marzyć o możliwości zadłużania się w ramach limitu na koncie lub korzystania z karty kredytowej.
Większość instytucji finansowych zachęca jednak młodych ludzi do aktywnego korzystania z wszelkiego rodzaju usług, preferując zwłaszcza ich nowoczesne i mobilne formy. A młodzi chętnie z tych możliwości korzystają. Chodzi przy tym zarówno o formy dokonywania płatności, jak i warunki oszczędzania. Popularne jest również polecanie usług znajomym, często premiowane dodatkowymi bonusami. Najczęściej z „młodzieżowych” kont można korzystać do 26. roku życia. Później przechodzi się na w pełni „dorosłą” formę świadczenia bankowych usług, choć możliwe jest utrzymanie części preferencyjnych warunków ich świadczenia. W tej fazie istotne stają się takie funkcje, jak tworzenie subkont oszczędnościowych umożliwiających skorzystanie z wyższych odsetek lub odkładanie środków na określone cele.
W wielu przypadkach dostępne stają się także narzędzia ułatwiające zarządzanie pieniędzmi i kontrolowanie budżetów oraz planowanie i monitorowanie wydatków. Poza korzyściami stricte materialnymi usługi tego typu spełniają ważną funkcję w kształtowaniu w finansowej edukacji młodego pokolenia i kształtowania racjonalnych nawyków w tym zakresie, procentujących w dalszym, w pełni dorosłym życiu. Chodzi tu zarówno o kwestie bieżącego zarządzania pieniędzmi, jak i oszczędzania. Niezwykle pomocne stają się w tym przypadku nowoczesne narzędzia pozwalające na optymalizację i automatyzację wielu działań. Tego typu usługi są najczęściej zbieżne z nawykami młodych ludzi, chętnie korzystających z cyfrowych i mobilnych rozwiązań. Instytucjom finansowym przynosi to korzyści kosztowe, klientom zapewnia wygodę i komfort, przyczynia się także do redukcji wysokości wielu opłat.
Regularne dochody, większe możliwości
Podjęcie pracy zawodowej, wiążące się z osiąganiem regularnych wpływów na rachunek, łączy się ze zdecydowanym poszerzeniem możliwości z korzystania z usług bankowych. Istotna, ale nie najważniejsza, jest także forma zatrudnienia. Preferowane są umowy o pracę, ale w czasach zwiększonej elastyczności warunków, panujących na rynku pracy, ważna jest systematyczność dochodów posiadacza konta.
Decydująca jest w tym przypadku najczęściej obserwacja historii finansowej klienta. Jeśli zostanie uznana przez instytucję finansową za wystarczającą, możliwe stanie się korzystanie z limitu zadłużenia w rachunku bieżącym, wydanie karty kredytowej, początkowo raczej z niewielkim limitem, a z czasem także możliwość zaciągnięcia kredytu. Zadłużanie się będzie początkowo związane z koniecznością ustanowienia zabezpieczeń, na przykład w formie poręczenia osób trzecich, oraz wyższymi kosztami w formie prowizji i oprocentowania. Ograniczenia będą dotyczyły także kwoty zadłużenia. Ale regularne dochody to już przepustka do pełnego korzystania z oferowanych usług finansowych.
